مرغ در سن 6-5/4ماهگی شروع به تخم گذاری می کند که این رقم به نژاد،سلامتی ودیر یا زودرس بودن بستگی دارد.تعدادتخم در نژاد زودرس کمتر ،پرولاپس بیشتر وتخم ها ریزترند.در نژاد دوررس تولید بیشتروعارضه پرولاپس کمتر است .متوسط تولید تخم در یک دوره 180-150عدد است .هر چند در نژادهای خیلی خوب ودر شرایط خوب تغذیه ای تعداد تخم در سال به 250عدد می رسد.
برای تشخیص یک مرغ تخمگذار خوب می توان با توجه به سوابق مرغ اقدام کرد مثل :رکورد تخم گذاری ،تولک رفتن ،کرچ شدن ،شکل،وزن واستقامت تخم ،وخصوصیات ظاهری مرغ .
خصوصیات ظاهری مرغ تخمگذار :
تاج : تاج مرغ تخمی بزرگ ،درخشنده ،براق وپرخون وقرمز رنگ است واین علائم همزمان با رشد زرده است .
مقعد: مقعد پهن ،گشاد ،مرطوب وسفید است .
استخوان لگن : فاصله بین دو استخوان لگن در مرغ تخمگذار بیش از دو انگشت است و فاصله بین استخوان لگن وسینه سه انگشت است.
پاها : پاها محکم ،قوی ،سالم ،بدون برآمدگی وانحراف می باشد.

رنگ :شامل رنگ پوست ،رنگ چشم ،رنگ گوش ،رنگ منقار
رنگ پوست : پوست در اثر تغذیه با ذرت وسبزیجات زرد می شود ولی پس از تخمگذاری این زردی به زرده منتقل می شود ، پس رنگ پوست مرغ تخمگذار سفید است .
رنگ چشم : 3هفته پس از تخمگذاری رنگ زرد چشم زایل می شودوبه رنگ سفید متمایل به قرمز تبدیل می شود .
رنگ گوش : 4هفته پس از تخمگذاری رنگ گوش سفید می شود .
رنگ منقار : 6هفته پس از تخمگذاری رنگ منقار سفید می شود که ابتدا از ته منقار شروع وبه نوک ختم می شود.
وقتی تخمگذاری قطع می شود زرد شدن مجدد اعضاء فوق به همان ترتیب که از بین رفته است شروع می شود .
با توجه به این علائم می توان مدت تخمگذاری را مشخص کرد .

خصوصیات مرغ تخمی درجه دو :
کم غذا می خورد،بیشتر وقت خود را روی چوب خواب می گذراند،زود به آشیانه می رود ودیر بیرون می آید،در فصل تابستان تولک (پرریزی)می رود ومدت طولانی تولک می ماند،تخمگذاری نامنظم دارد ورکورد تخمگذاری خوبی ندارد.

تولک رفتن :
مرغ پس از مدتی تخمگذاری پرریزی می کند که یک ماه به طول می انجامدوپس از 6هفته رویش مجدد پر تکمیل می شودوشروع به تخمگذاری می کند .می توان زمان تولک رفتن را تغییر داد به این صورت که مرغ را 3-2روز از آب و4-3روز از غذا محروم می کنیم وبعد از آن قدری آب می دهیم وتا30روز فقط یولاف می دهیم ،که مرغ بناچار تولید تخم را قطع کرده وپرریزی می کند.

کرچ شدن :
مرغ بعد از مدتی تخمگذاری، کرچ می شود یعنی میل به بچه دار شدن پیدا می کند .
علائم مرغ کرچ : در لانه می خوابد ،صدای مخصوص سر می دهد ،پرهایش پف می کند وحالت حمله دارد.مرغ کرچ را قبل از خواباندن روی تخم از نظر کنه وانگل بررسی کنید وبرای دفع آن از سم بویژه سم نگوون استفاده کنید .سپس مرغ را در اتاقی نیمه تاریک ،آرام ،خلوت با دمای 25درجه ورطوبت 60%در جعبه مخصوص قرار دهید .روز های آخر با آب پاشی رطوبت اتاق را بالا ببرید.مرغ کرچ روزانه 12-10دقیقه برای دفع فضولات وتغذیه وهوادهی تخم ها از لانه خارج می شود .سعی کنید غذای مقوی وکم حجم مثل مخلوط ذرت ،گندم وجوبه او بدهید .آب تازه باید همیشه در دسترس او باشد .برای رفع یبوست به او سبزیجات تازه بدهید ،ماسه وصدف را فراموش نکنید .
روز دهم تخم های بی نطفه ونطفه مرده را دور بریزید.بمنظور دوتایکی کردن مرغ کرچ چند مرغ کرچ را با هم بخوابانید.
تعداد تخمی که زیر بال مرغ کرچ می گذارید بستگی به جثه مرغ ،فصل سرمایا گرما وپوشش مرغ دارد .معمولاٌتعداد 17-15عدد تخم کافی بنظر می رسد.دوره جوجه کشی در مرغ 21روز است .